දිට්වා සුළි කුණාටුවෙන් ඇති වූ විනාශයෙන් ශ්රී ලංකාව යථා තත්ත්වයට පත්වෙමින් සිටින විට, බොහෝ දෙනා මතුකරන එක් වැදගත් ප්රශ්නයක් වන්නේ රජය මහජනතාවට කලින්ම අනතුරු ඇඟවූවාද? යන්නයි.
පිළිතුර සරල නැත. නිල අනතුරු ඇඟවීම් නිකුත් කරනු ලැබූවද බොහෝ අය පවසන්නේ ඒවා ප්රමාද වැඩියි, අපැහැදිලියි, නැතහොත් සෑම කෙනෙකුටම ප්රශස්ථ ලෙස ළඟා නොවූ බවයි.
අනතුරු ඇඟවීම් ආවා, නමුත් බොහෝ දෙනෙක් ඒවාට ඇහුම්කන් දුන්නේ නැහැ
සුළි කුණාටුව ගොඩබිමට ඇතුළු වීමට පෙර කාලගුණ විද්යා දෙපාර්තමේන්තුව සහ ආපදා කළමනාකරණ මධ්යස්ථානය කාලගුණ අනතුරු ඇඟවීම් නිකුත් කළේය. මෙම අනතුරු ඇඟවීම්වල තද වැසි, තද සුළං සහ ගංවතුර ඇතිවිය හැකි බවට සඳහන් විය.
කෙසේ වෙතත්, බලපෑමට ලක් වූ ප්රදේශ කිහිපයක පදිංචිකරුවන් පවසන්නේ තමන්ට කිසිදා සෘජු අනතුරු ඇඟවීම් නොලැබුණු බවයි . බොහෝ ප්රජාවන් පැමිණිලි කරන්නේ ගංවතුර තම නිවෙස්වලට ඇතුළු වීමට පටන් ගත් විට පමණක් අනතුර අවබෝධ වූ බවයි .
භාෂා පරතරයන් තත්ත්වය තවත් නරක අතට හැරෙව්වා
ප්රධාන විවේචනයක් වන්නේ බොහෝ අනතුරු ඇඟවීම් සිංහල හෝ ඉංග්රීසි භාෂාවෙන් පමණක් යවා ඇති බවයි . උතුරු, නැගෙනහිර සහ වතුකරයේ දෙමළ කතා කරන ප්රදේශ වල ජනතාව පවසන්නේ තමන්ට දෙමළ භාෂාවෙන් කාලෝචිත අනතුරු ඇඟවීම් නොලැබුණු බවයි.
මේ නිසා දහස් ගණන් පවුල්වලට තමන්ට තේරෙන භාෂාවකින් පැහැදිලි තොරතුරු නොලැබුණි.
සමහර දිස්ත්රික්කවල ප්රාදේශීය නිලධාරීන් පවා පිළිගත්තේ සන්නිවේදන පද්ධති සෑම කෙනෙකුටම, විශේෂයෙන් ග්රාමීය ප්රදේශවලට ළඟා වීමට “ප්රමාණවත් තරම් ශක්තිමත්” නොවූ බවයි.
මුල් සංඥා මඟ හැරුණි
කාලගුණ විශේෂඥයින් පවසන්නේ සුළි කුණාටුව ඇතිවීමට බොහෝ කලකට පෙර සිටම වර්ධනය වන කුණාටු පද්ධතියක මුල් සලකුණු තිබූ බවයි.
නමුත් සවිස්තරාත්මක අනතුරු ඇඟවීම් සහ ඉවත් කිරීමේ උපදෙස් ලැබුණේ දරුණුතම ගංවතුරට දින කිහිපයකට හෝ පැය කිහිපයකට පෙරය.
මෙම ප්රමාදය නිසා ගලවා ගැනීමේ කණ්ඩායම් අධික ලෙස පීඩාවට පත් වූ අතර බොහෝ පවුල්වලට සූදානම් වීමට කාලයක් නොතිබුණි.
ව්යසනයට යටිතල පහසුකම් ගැටළු එකතු විය
වඩාත්ම පීඩාවට පත් ප්රදේශ බොහොමයක් දැනටමත් පීඩාවට පත්ව ඇත්තේ කරුණු කිහිපයක් හේතුවෙන් බව පැහැදිලි වේ. එනම් දුර්වල ජලාපවහනය, දුර්වල ගං ඉවුරු ආරක්ෂාව, ඉවත් කිරීමේ සැලසුම් නොමැතිකම සහ අවදානම් සහිත ස්ථානවල ඉදිකරන ලද නිවාස වැනි විසඳුමක් නොපෙනෙන ගැටලු හේතුවෙනි. සුළි කුණාටුව ඇති වූ විට, මෙම දිගුකාලීන ගැටළු ව්යසනය තවත් දරුණු කළේය.
අප පාඩම් ඉගෙන ගන්නේ කවදාද?
බොහෝ දෙනා දැන් මෙම ව්යසනය 2004 සුනාමියට සමානකම් දක්වමින් සිටින අතර, රජය එලෙසම කාලෝචිත අනතුරු ඇඟවීම් නිකුත් කිරීමට අපොහොසත් වූ බව පවසති. සුනාමි ඛේදවාචකය දස දහස් ගණනක් ජීවිත බිලිගත් අතර දැවැන්ත විනාශයක් ඇති කළේය. වසර විසි එකකට පසුව, දිට්වා සුළි කුණාටුව ද ඒ හා සමාන දුර්වලතා හෙළි කර තිබේ. වේගවත්, විශ්වාසදායක පූර්ව අනතුරු ඇඟවීමේ පද්ධතියක් නොමැතිකම පෙන්නුම් කරන්නේ, ශ්රී ලංකාව තවමත් 2004 පාඩම් සම්පූර්ණයෙන්ම ඉගෙන ගෙන නොමැති බවයි. දශක ගණනාවක පොරොන්දු තිබියදීත්, රට සන්නිවේදන අසාර්ථකත්වයන්, දුර්වල සම්බන්ධීකරණය සහ ජීවිතාරක්ෂක තොරතුරු සඳහා අසමාන ප්රවේශය සමඟ පොරබදමින් සිටී. එසේම අවදානමට ලක්විය හැකි ප්රජාවන් නැවත නැවතත් අවදානමට ලක් කරයි.
වඩා හොඳ පද්ධතියක් සඳහා ඉල්ලීම්
ප්රජා කණ්ඩායම්, ආපදා විශේෂඥයින් සහ මානව හිමිකම් සංවිධාන දැන් පැහැදිලි වෙනසක් ඉල්ලා සිටිති. ඔවුන් අවධාරනය කරන්නේ, වේගවත් හා වඩා නිවැරදි පූර්ව අනතුරු ඇඟවීම් පද්ධතියක් ඉතා ඉක්මනින් ලංකාවේ ස්ථාපික කළ යුතු බවයි. මෙම අනතඅරු ඇඟවීම් ජාතික භාෂා තුනෙන්ම සිදු කළ යුතු බවද ඔවුහු පවසති. ශක්තිමත් දේශීය ආපදා සැලසුම්කරණ යාන්ත්රණයක අවශ්යතාව ද බලධාරීන් සහ ප්රජාවන් අතර විශ්වාසදායක සන්නිවේදනය ද අවශ්ය බවද ඔවුන් ඉස්මතු කරන අනෙකුත් කරුණු අතර ඇත.
කාළගුණික විශේෂඥයින් අනතුරු අඟවන්නේ ඉදිරියේදී දේශගුණික විපත් බහුලව දක්නට ලැබෙනු ඇති බවයි, එබැවින් ශ්රී ලංකාව ප්රතිචාර දැක්වීමේ සිට පූර්ව සූදානම දක්වා මාරු විය යුතුය.
අනාගතයට පාඩමක්
දිට්වා සුළි කුණාටුව ශ්රී ලංකාවේ ආපදා අනතුරු ඇඟවීමේ පද්ධතියේ දුර්වලතා හෙළි කළේය. රජය යම් යම් අනතුරු ඇඟවීම් නිකුත් කළද, පණිවිඩය නියමිත වේලාවට සෑම කෙනෙකුටම ළඟා වූයේ නැත – මෙම අසාර්ථකත්වය ජීවිත බිලි ගත්තේය.
රට නැවත ගොඩනඟන විට, මෙම ව්යසනය අනාගත කුණාටු වලින් ජනතාව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා පැහැදිලි සන්නිවේදනය, ශක්තිමත් සැලසුම් කිරීම සහ තොරතුරු වලට සමාන ප්රවේශයක් අත්යවශ්ය බව අවධාරනය කරයි.
්
