පසුගිය දිනවල රට පුරා ඇති වූ කාළගුණික ව්යසනයෙන් කඩා වැටුණු විදුලි සම්බන්ධතාවලින් සියයට 85 ක් පමණ මේ වනවිට යථා තත්ත්වයට පත් කර ඇති බව ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය (CEB) පවසයි. ඔවුන් මේ බව පවසා සිටියේ පසුගියදා ආපදා කළමනාකරණ මධ්යස්ථානයේ (DMC) පැවති සාකච්ඡාවක දී ය.
ඒහිිිදී විදුලිබල මණ්ඩලයේ නියෝජ්ය සාමාන්යාධිකාරී නොයෙල් ප්රියන්ත පැවසුවේ, දිවයිනේ දළ වශයෙන් මිලියන 7 ක් වන විදුලි පාරිභෝගිකයින්ගෙන් මිලියන 3.9 ක් පමණ, නැතහොත් සියයට 55 ක පමණ, ව්යසනය සිදුවන විට විදුලිය විසන්ධි වී තිබූ බවයි. ඒ අතරින් සියයට 85 කට පමණ දැන් විදුලිය යථා තත්ත්වයට පත් කර ඇති බවද ඔහු පැවසීය.
ට්රාන්ස්ෆෝමර් හානි සහ අලුත්වැඩියා
විදුලිබල මණ්ඩල ප්රධානියාට අනුව, ව්යසනය අතරතුර ට්රාන්ස්ෆෝමර් 16,771 ක් අක්රිය වී තිබුණි. මේ වන විට, ට්රාන්ස්ෆෝමර් 14,549 ක් නැතහොත් හානියට පත් ඒකකවලින් දළ වශයෙන් සියයට 87 ක් අලුත්වැඩියා කර නැවත සම්බන්ධ කර ඇත.
ඉතිරි සම්බන්ධතා යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා කාර්ය මණ්ඩලය අඛණ්ඩව කටයුතු කරමින් සිටින බවත්, අයහපත් කාලගුණය සහ දුෂ්කර භූමි ප්රදේශ සමහර මෙහෙයුම් වලට අඛණ්ඩව බාධා කරන බවත් ප්රියන්ත මහතා පැවසීය. ප්රතිසංස්කරණ කටයුතු අතරතුර මියගිය එක් විදුලි සේවකයෙකුගේ වියෝව සම්බන්ධයෙන් ද ඔහු කනගාටුව පළ කළේය.
හානියේ බලපෑම
ව්යසනයේ උච්චතම අවස්ථාවේදී, රට පුරා මිලියන 3.9 ක් පමණ පාරිභෝගිකයින්ට විදුලිය විසන්ධි වූ අතර, එය සියලුම පාරිභෝගිකයින්ගෙන් අඩකට වඩා වැඩි පිරිසකට බලපෑවේය. ගංවතුර, නායයෑම් සහ ගස් කඩා වැටීම් හේතුවෙන් විදුලි රැහැන් සහ උපපොළවලට පුළුල් හානියක් සිදු වූ මධ්යම, නැගෙනහිර සහ උතුරු පළාත්වල සමහර කොටස් වඩාත් දරුණු ලෙස බලපෑමට ලක් වූ ප්රදේශවලට ඇතුළත් විය.
අධික වර්ෂාපතනය, ගංවතුර සහ අනතුරුදායක සේවා තත්වයන් තිබියදීත් අලුත්වැඩියා කටයුතු වහාම ආරම්භ වූ බව නිලධාරීහු පවසති. ආපදා කළමනාකරණ මධ්යස්ථානයට අනුව, විදුලිය විසන්ධි වූ, ගමනාගමනය දුෂ්කර වූ ගම්මාන වෙත ළඟා වීමට CEB කාර්ය මණ්ඩලය, ආරක්ෂක හමුදා සහ පළාත් පාලන ආයතන අතර සැලකිය යුතු සම්බන්ධීකරණයක් අත්යවශ්ය විය.
අඩු යටිතල පහසුකම් මත පද්ධතියට ඒල්ල වූ පීඩනය
නිරීක්ෂකයින් පවසන්නේ ආපදාවෙන් සිදුවූ හානිය පෙර නොවූ විරූ දෙයක් බවයි. ඒමගින් විදුලිබල පද්ධතියේ යටිතල පහසුකම් හි පුළුල් අවධානම් තත්ත්වය පිළිබිඹු කරන බවත්ය.
පුළුල් ලෙස පැතිරුණු ට්රාන්ස්ෆෝමර් බිඳවැටීම් සහ බෙදාහැරීමේ උපකරණවලට සිදු වූ හානි, නඩත්තුවක් නොමැතිකම, දේශගුණික ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ ආන්තික කාලගුණය යටතේ ශ්රී ලංකාවේ විදුලිබල යටිතල පහසුකම්වල ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව පිළිබඳ දිගුකාලීන ගැටළු අවධාරණය කරයි.
ප්රතිසංස්කරණ ඉක්මන් සිදුවූ නමුත් අභියෝග තවමත් පවතී
සම්බන්ධතාවලින් සියයට 85ක් යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමත් සමඟ, බොහෝ නිවාස සාමාන්ය තත්ත්වයට පත්ව ඇත. කෙසේ වෙතත්, විශේෂයෙන් දුරස්ථ, ගංවතුරෙන් පීඩාවට පත් කඳුකර සහ වතු ප්රදේශවල මාර්ග හානි වී හෝ ජලයෙන් යටවී ඇති බැවින්, සම්පූර්ණ සුවය ලැබීමට කාලය ගතවනු ඇතැයි නිලධාරීන් අනතුරු අඟවයි.
දරුණුතම බලපෑමට ලක් වූ කලාපවල පදිංචිකරුවන්ටට පවා තාවකාලික විදුලි සැපයුමක් ලබා දෙන බව වාර්තා වී ඇති නමුත්, සම්පූර්ණ, ස්ථාවර ප්රතිසංස්කරණයක් කවදා සිදුවේද යන අවිනිශ්චිතතාව තවමත් පවතී.
ජල සැපයුම්, සන්නිවේදනය සහ ජීවනෝපායන්ට බාධා
විදුලිය ඇනහිටීම විශාල ආපදා බලපෑමේ එක් කොටසක් පමණි. ජාතික ජල සම්පාදන හා ජලාපවහන මණ්ඩලයට (NWSDB) අනුව, ගංවතුර සහ නායයෑම් හේතුවෙන් දිවයින පුරා ජල සැපයුම් පද්ධති 150 කට වඩා හානි සිදුවිය. මේ වන විට, මෙම පද්ධතිවලින් 126 ක් පමණ ප්රතිසංස්කරණය කර ඇත, නමුත් මහනුවර, පුත්තලම සහ කුරුණෑගල වැනි දිස්ත්රික්කවල බොහෝ ප්රදේශවල තවමත් ජල සැපයුම් අක්රියව පවතී.
විදුලි සංදේශ බාධා ද ඇති වූ අතර, එමඟින් ගංවතුරෙන් පීඩාවට පත් බොහෝ ප්රදේශවලට දුරකථන සහ අන්තර්ජාල සේවා විසන්ධි විය. ඊට ප්රතිචාර වශයෙන්, ජාල ආවරණය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම, සම්ප්රේෂණ කුළුණු සඳහා උත්පාදක සහාය ලබා දීම සහ හදිසි සන්නිවේදනයන්ට ප්රමුඛත්වය දීම සඳහා රජය විදුලි සංදේශ ක්රියාකරුවන් සමඟ හදිසි සාකච්ඡා කැඳවීය.
විදුලිය සිට ජලය සහ සන්නිවේදනය දක්වා ඇති වන බලපෑම – දැනටමත් අවතැන් වූ හෝ ගංවතුර, නායයෑම් සහ දේපළ හානිවලින් පීඩාවට පත් වූ බොහෝ දෙනෙකුට දුෂ්කරතා තවදුරටත් තීව්ර කර ඇත. පුළුල් ප්රකෘතිමත් වීම රඳා පවතින්නේ සේවා ප්රතිසංස්කරණය කිරීම පමණක් නොව, ඔරොත්තු දෙන යටිතල පහසුකම් නැවත ගොඩනැගීම මත බවට නිරීක්ෂකයෝ අනතුරු අඟවති.
දිගුකාලීන ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සමිබන්දව ලංවිම සහ රජය පීඩනයට ලක්ව ඇත
ලංවිමෙහි වේගවත් ප්රතිසංස්කරණ කටයුතු මහජන ප්රසාදය දිනාගෙන ඇති , විචාරකයින් තර්ක කරන්නේ අර්බුදය යටිතල පහසුකම් සැලසුම් කිරීම, නඩත්තු කිරීම සහ ආපදා සූදානම පිළිබඳ දිගුකාලීන දුර්වලතා හෙළි කළ බවයි.
දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් කාලගුණික විපත්වල වාර ගණන සහ තීව්රතාවය වැඩි වන බව විශේෂඥයෝ සඳහන් කරති. ඒමගින් හැඟවෙන්නේ නිතර සිදුවන කුණාටු, ගංවතුර සහ ඒ ආශ්රිත උපද්රවවලට ඔරොත්තු දීම සඳහා ශ්රී ලංකාවේ විදුලිබල පද්ධතිය ශක්තිමත් කළ යුතු බවයි.
මේ සදහා විසඳුම් ලෙස සාකච්ඡා කෙරෙන නිර්දේශ කිහිපයක් නම් ඇති බව විදුලි බලධාරීහු පවසති.
- ගංවතුර සහ කුණාටු-ප්රතිරෝධී ආකෘති සහිත ට්රාන්ස්ෆෝමර් සහ බෙදාහැරීමේ මාර්ග වැඩිදියුණු කිරීම.
- නඩත්තු කාලසටහන් සහ හදිසි ප්රතිචාර ධාරිතාව වැඩිදියුණු කිරීම
- විශේෂයෙන් දුරස්ථ ප්රදේශ සඳහා පුනර්ජනනීය සහ ජාලයෙන් පිටත විසඳුම් ඇතුළුව බල සැපයුම් ප්රභවයන් විවිධාංගීකරණය කිරීම.
- යටිතල පහසුකම් සැලසුම්කරණයට ආපදා අවදානම් තක්සේරු කිරීම් ඇතුළත් කිරීම
රට යථා තත්ත්වයට පත්වීම කරා ගමන් කරන විට, මෙම හදිසි අවස්ථාව තුළ CEB සහ අදාළ ආයතනවල ක්රියාකාරිත්වය දිගුකාලීන ඔරොත්තු දීමේ උත්සාහයන් කෙරෙහි මහජන විශ්වාසය වැඩි කෙරෙනු ඇත.
