ඉතිහාසයේ දරුණුම කුණාටුව, ජැමෙයිකාවට ඇතුළු වෙයි

ඇමෙරිකානු ඉතිහාසයේ ඇති වූ දරුණුතම සුළි කුණාටුව විය හැකි “මෙලිසා” කුණාටුව කැරිබියන් දූපත් පසුකරමින් ජැමෙයිකාවට ඇතුළුවෙමින් පවතී.

එහි වේගය පැයට කිලෝමීටර 295ක් පමණ වේ.

මේ වනවිට 05 වැනි කාණ්ඩයේ සුළි කුණාටුවක් බවට පත්ව ඇති ‘මෙලිසා’ කුණාටුවට පෙර ඉතිහාසයේ දරුණුතම සුළි කුණාටුවලින් එකක් වූ කැත්‍රිනා සුළි කුණාටුවටත් වඩා ප්‍රබල බව කාලගුණ විද්‍යාඥයෝ පවසති.

පසුගිය අඟහරුවාදා දිනයේදී මෙලිසා නිවර්තන කුණාටුව වර්ධනය වූ අතර පසුව එය කැරිබියන් දූපත් හරහා බටහිරට ගමන් කරන විට වඩාත් දරුණු ස්වභාවයක් ගනු ලැබීය.

සාගර මතුපිටින් උණුසුම්, තෙතමනය සහිත වාතය ඉහළ ගොස් වලාකුළු සහ කුණාටු වලින් සමන්විත භ්‍රමණ පද්ධතියක් නිර්මාණය කරන විට සුළි කුණාටුවක් ඇති වේ. මධ්‍යයේ වාතය ගිලී යන අතර, සුළි කුණාටුවේ මධ්‍ය ලක්ෂය හෙවත් ඇස සන්සුන්, වලාකුළු රහිත කලාපයක් නිර්මාණය කරයි, එය ඇසේ බිත්තිය ලෙස හඳුන්වන ප්‍රචණ්ඩ සුළං සහ වැසි පවුරකින් වට වී ඇත.

මෙලිසාගේ ආරම්භය ඔක්තෝබර් මැද භාගයේදී බටහිර අප්‍රිකාවේ වෙරළට ඔබ්බෙන් වූ ගිගුරුම් සහිත වැසි පොකුරක් දක්වා දිව යයි. ඔක්තෝබර් 21 වන විට එය නිවර්තන කුණාටු ප්‍රබලත්වයට ළඟා වූ අතර ඔක්තෝබර් 26 වන විට එය කැරිබියන් මුහුද හරහා ගමන් කරන 04 වන කාණ්ඩයේ දරුණු කුණාටුවක් බවට පත්ව තිබිණි.

මේ වසරේ කැරිබියන් දූපත් වල සාගර උෂ්ණත්වය අසාමාන්‍ය ලෙස ඉහළ මට්ටමක පවතින අතර චණ්ඩ මාරුත එම උණුසුම් ජල ස්ථරයෙන් පෝෂණය වේ. එම තත්වයන් මෙලිසා ඉක්මනින් තීව්‍ර වීමට ඉඩ සැලසීය.

මෙලිසා කුණාටුව මේ සියවසේ අත්ලාන්තික් සාගරයේ ඇති වූ ප්‍රබලතම කුණාටු වලින් එකකි.

ජැමෙයිකානුවන්ට, අතීත කුණාටු සමඟ සැසඳීම බියජනක අත්දැකීමකි. එය උපරිම ශක්තියෙන් ජැමෙයිකාවට ඇතුළුවුවහොත්, මීට පෙර අත්විඳ ඇති සියලුම කුණාටු අභිබවා යා හැකිය. අවසන්වරට ජැමෙයිකාවට දැඩි හානියක් සිදුකළ 1988 ගිල්බට් සුළි කුණාටුව  03 වැනි කාණ්ඩයේ සුළි කුණාටුවකි. එයින් නිවාස දහස් ගණනක් විනාශ වූ අතර 49 දෙනකු මියගොස් තිබිිණි.  2007 දී ඩීන් සහ 2024 දී බෙරිල් නමැති දරුණු සුළි කුණාටු ඇති වූ නමුත් මෙලිසා සුළි කුණාටුව ඒ සියල්ල ඉක්මවා දරුණු වී තිබේ.

මෙලිසා කුණාටුවේ මධ්‍යම වායු පීඩනය මිලිබාර් 892 දක්වා පහත වැටුණි, එය කැත්‍රිනා සුළි කුණාටුවේ වාර්තා වූ අවම අගය වන මිලිබාර් 902ට වඩා අඩු විය. පීඩනය අඩු වන තරමට සුළං වඩාත් ප්‍රචණ්ඩකාරී වේ.

2005 දී නිව් ඕර්ලියන්ස් වෙත බලපෑ කැත්‍රිනා චණ්ඩ මාරුතයෙන් පුද්ගලයින් 1,392 ක් මිය ගිය අතර සිදු වූ අලාභය ඩොලර් බිලියන 125 ක් ලෙස ගණන් බලා ඇති හානියක් සිදුවිය.

සුළි කුණාටුවේ බලපෑම හේතුවෙන් හයිටියේ සහ ඩොමිනිකන් ජනරජයේ සිව් දෙනකු මියගොස් ඇති අතර ජැමෙයිකාවේ මියගිය ගණන තිදෙනෙකි. ජැමෙයිකාවේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යවරයා පවසන්නේ පැමිණෙමින් තිබෙන සුළි කුණාටුවට මුහුණදීම සඳහා සූදානමින් සිටින බවයි.

දැනටමත් ජැමෙයිකාවේ තුනෙන් එකක ප්‍රදේශයකට විදුලිය විසන්ධි වී තිබේ.

මෙම කුණාටුව හේතුවෙන් සුළංවලින් වන බලපෑමට අමතරව විනාශකාරී ගංවතුරක් ඇතිවේයැයි ද අපේක්ෂිතය.

සුළං වේගය විශ්මයජනක ලෙස ඉහළ මට්ටමක පැවතුනද, කුණාටුව සිය ගමන් මගේ චලනය වන්නේ මන්දගාමී ලෙසය. අඟහරුවාදා මෙලිසාගේ ගමන්මග පැයට කිලෝ මීටර 05ක පමණ ඉතාමත් මන්දගාමී වේගයක් ගෙන තිබිණි. එය පුද්ගලයකු ඇවිදින වේගයට වඩා අඩුවීම ද විශේෂත්වයකි. මේ හේතුවෙන් සුළි කුණාටුවේ බලපෑම වැඩි දින ගණනක් පවතිනු ඇත. එවිට එක ස්ථානයකට ඉතාමත් විශාල වර්ෂාපතනයක් පතිත වේ. එය දැඩි ගංවතුර තර්ජනයකට හේතුවකි.

මේ සඳහා වඩාත් ප්‍රසිද්ධ උදාහරණවලින් එකක් වන්නේ 2017 දී එක්සත් ජනපදයේ හූස්ටන් හරහා හමා ගිය හාවි සුළි කුණාටුවයි. හාවි දින තුනක් ඇතුළත සෙන්ටිමීටර 100 ක වර්ෂාපතනයක් නිකුත් කළ අතර එමඟින් විනාශකාරී ගංවතුරක් ඇති විය.

ජැමෙයිකාවට සෙන්ටිමීටර 38 සිට 76 දක්වා වර්ෂාපතනයක් ලැබිය හැකි බවත්, සමහර කඳුකර ප්‍රදේශවල මීටරයක් ​​දක්වා වර්ෂාපතනයක් ලැබිය හැකි බවත් එක්සත් ජනපද ජාතික හරිකේන් මධ්‍යස්ථානය අනතුරු අඟවා තිබේ.

විශේෂයෙන් දිවයිනේ දකුණු සහ නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ මීටර් හතරක් දක්වා කුණාටු රළ ඇති විය හැක. ක්ලැරෙන්ඩන් සහ ශාන්ත කැතරින් වැනි පහත් බිම් පල්ලි, වර්ෂාපතනයෙන් පමණක් නොව, කඳුකරයෙන් ගලා එන ධාරානිපාත වර්ෂාපතනයෙන් ද හදිසි ගංවතුර අවදානමට ලක්ව ඇත.

ජැමෙයිකාවේ අගමැති ඇන්ඩෲ හොල්නස් දැනටමත් අනතුරු අඟවා ඇත්තේ “05 වැනි මට්ටමේ සුළි කුණාටුවකට මුහුණ දීම සඳහා රටේ යටිතල පහසුකම් ප්‍රමාණවත් නොවන” බවයි.

පහත් බිම් දූපත් රාජ්‍යයක් ලෙස, එය විශේෂයෙන් කුණාටු වලට නිරාවරණය වේ. ජැමෙයිකානු රජයේ දත්ත වලට අනුව, ජනගහනයෙන් 70% ක් පමණ වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල ජීවත් වෙති.